Garry Kasparov, dünya satranç tarihinin en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. 13 Nisan 1963’te Bakü, Sovyetler Birliği’nde doğan Kasparov, 6 yaşındayken satrancı öğrendi. Kısa sürede satrançta yeteneklerini keşfeden Kasparov, 15 yaşında Uluslararası Büyük Usta derecesi aldı ve o zamandan beri satranç dünyasında lider bir konumda oldu.
Kasparov, 1985 yılında dünya şampiyonu olarak tarihe geçti ve sonraki yıllarda da birçok büyük başarıya imza attı. Bunlar arasında 1986’da defalarca dünya şampiyonu olan Anatoly Karpov’u yenen unvan maçı da yer alıyor. Ayrıca, Kasparov, IBM bilgisayarına karşı yaptığı ve sonunda kaybettiği 1997 yarışmasıyla da hatırlanmaktadır.
Kasparov, aktif satranç kariyerinden emekli olduktan sonra bile, satranç dünyasında büyük bir etkiye sahip olmaya devam etti. Kendi vakfını kurarak satranca ilgi duyan gençleri destekledi ve satrancın önemine dikkat çekti. Ayrıca, Chess24’te yayın yaparak birçok kişi için eğitici bir kaynak oldu.
Erken Dönem
Kasparov, Bakü, Azerbaycan’da doğdu. Annesi, Yahudi bir aileden gelirken babası Rus bir aileden geliyordu. Çocukluğunda satranç oynamaya başladı ve kısa sürede yeteneği dikkat çekti. 6 yaşındayken ilk satranç turnuvasına katıldı ve yarışmayı ikinci olarak tamamladı. Kasparov, SSCB’nin en iyi genç satranç oyuncularından biri olarak tanındı. 1979 yılında 16 yaşında iken, yetişkinlerin boy gösterdiği Sovyet Şampiyonası’na katıldı ve ışık hızına yakın bir yükseliş sergiledi. Kariyerindeki hızlı yükselişiyle Türkiye, Türki Cumhuriyetler, ABD, İngiltere, Frankfurt ve diğer ülkelerde turnuvalara katıldı ve birçok zafer elde etti.
Dünya Şampiyonluğu
Kasparov, 1985 yılında 22 yaşında, dünya satranç şampiyonluğunu kazanmasıyla adını tarihe yazdırdı. Bu onun için sadece bir başlangıçtı ve sonraki yıllarda da birçok büyük başarıya imza attı. “Büyük Kasparov”, o dönemde rakip olarak gördüğü Anatoly Karpov’u da 1985, 86 ve 87’deki maçlarda yendi.
1990’larda da Kasparov, dünya satranç sahnesinde adından sıklıkla söz ettirdi. 1993’te Nigel Short’u yendiği FIDE şampiyonasından sonra, 1995’te Viswanathan Anand’ı yendi ve ardından 1996’da Anatoly Karpov’un yeniden karşısına çıktı. Bu maçta da Kasparov, Karpov’u yendi ve dünya şampiyonluğunu korudu.
Buna ek olarak, Kasparov 1993, 1995 ve 1996 yıllarında PCA Dünya Şampiyonası’nı kazandı. Tüm bu başarılar, Kasparov’u dünya satranç tarihindeki en önemli figürlerden biri yapan şeylerden sadece birkaçıydı.
1997 IBM Yarışması
1997 yılında, dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov, şimdiye kadar yapılmış en büyük satranç yarışmalarından birine katıldı. Bu yarışma, IBM tarafından geliştirilen bir yapay zeka olan Deep Blue ile yapıldı. Yapay zeka, Kasparov’u bir önceki yıl 4-2 mağlup etmişti ve Kasparov, intikam peşindeydi.
| Kasparov | Deep Blue |
|---|---|
| 1 | 0 |
| 0 | 1 |
| ½ | ½ |
| ½ | ½ |
| ½ | ½ |
| 0 | 1 |
| 0 | 1 |
Yedi oyun sonunda sonuç, 2-1-4 olarak Deep Blue’nun lehine oldu. Bu sonuç, bir bilgisayarın dünya şampiyonu bir satranç oyuncusunu yenmeyi başardığı ilk kezdi. Ancak, bazıları Kasparov’un mağlubiyetini sorguladı ve makine desteği iddiaları ortaya atıldı.
Sonrası
Kasparov, 2005 yılında resmi olarak emekli olduğunu açıkladı. Ancak, sonraki yıllarda satranç dünyasından tamamen uzaklaşmadı. 2011 yılında FIDE Başkanı seçildi ve bu görevi 2014 yılına kadar sürdürdü. Aynı zamanda, dünya çapındaki satranç şampiyonalarında yorumculuk yaptı ve satranç tarihi hakkında kitaplar yazdı.
Kasparov ayrıca, yapay zeka ve teknolojinin gelişimiyle ilgilendi. IBM yarışmasından sonra, sık sık yapay zeka ve robotik konularında konuşmalar yaptı ve bu konularda yazılar yazdı. Ayrıca, Kasparov Vakfı aracılığıyla eğitimde teknolojiyi kullanma konusunda çalışmalar yaptı.
Mir İsmail Mahmudi’nin Acı Sonu
Kasparov, Mir İsmail Mahmudi ile oynadığı 1993 Ermenistan Satranç Açık Turnuvasında, müthiş bir galibiyet elde etti. Ancak, galibiyetin ardından yaşananlar acı bir sonuca yol açtı. Mahmudi, turnuvanın sonrasında Kasparov’u aldatmaktan suçlandı ve hakkında çeşitli iddialar ortaya atıldı. Mahmudi, önce suçlamaları reddetti, ancak daha sonra suçunu itiraf etti ve ömür boyu satrançtan men edildi.
Bu olay, satranç tarihinde tartışılmaz bir şekilde Kasparov’un başarısını gölgeledi. Ancak Kasparov, 1993 yılındaki turnuva galibiyetinin ardından, satranç dünyasındaki ününü artırmayı başardı. Olayın üzerinden yıllar geçmesine rağmen, bu acı hatıra hala Kasparov’un kariyerinde önemli bir yer tutuyor.
Kasparov-Rusya İlişkileri
Garry Kasparov, sadece bir satranç oyuncusu değil, aynı zamanda politik tartışmaların da merkezinde yer almıştır. Rusya doğumlu olan Kasparov, Vladimir Putin yönetimiyle çatıştığı için adını sık sık duyurmaktadır.
Ocak 2005’te Kasparov, “Diğer Rusya” adlı bir grupla birlikte Putin’in politikalarını eleştirmek için siyasete atıldı. 2007’deki Rusya Devlet Başkanlığı seçimlerinde adaylığını koydu ancak aday olamadı. Ertesi yıl başka bir parti için aday oldu ancak yine aday gösterilmedi.
Kasparov, Rusya’daki siyasi süreçler ve özgürlükler konusunda eleştiriye açık olmalarıyla ünlüdür. 2013’te bir protesto gösterisinde tutuklandı ve daha sonra serbest bırakıldı. O zamandan beri, Rusya’da muhalefet liderlerine yönelik sertleşen tutum nedeniyle Kasparov sık sık eleştirilerini dile getirmeye devam etmektedir.
Putin tarafından yönetilen Rusya’nın en yüksek profilli muhaliflerinden biri olarak, Kasparov’un politik tutumları, onu dünya sahnesinde daha da önemli bir figür haline getirmiştir.
Legacy
Garry Kasparov, satranç dünyasında kariyeri boyunca elde ettiği başarılarla hafızalardan silinmeyecek bir yer edindi. Satranç dünyası için önemli bir figür olan Kasparov’un etkisi sadece kendi kariyeriyle sınırlı kalmadı. Oyunun geleceği üzerinde etkili olmaya devam ediyor.
Kasparov, piyon yapısı konusunda yeni bir yaklaşım getirdi ve satrancın daha agresif oynanabileceğini gösterdi. Bu stratejiler, bugün bile hala satranç oyununun gelişiminde etkili.
Ayrıca, Kasparov, satranç dünyasında birçok yeteneği keşfetme ve geliştirme yolu buldu. Özellikle, genç yeteneklerin keşfedilmesi ve eğitilmesi konusunda büyük bir etkisi var. Kasparov’un Satranç Vakfı, dünya genelindeki birçok yetenekli oyuncunun satrançta ilerlemesi için destek sağlıyor.
Kasparov ayrıca, açık düşünme ve strateji geliştirme gibi konularda düzenli olarak seminerler veriyor. Ayrıca, Kasparov şu anda satranç dünyasında aktif bir şekilde yer almaya devam ediyor ve Chess24’teki çalışmalarıyla oyunculara öğretmenlik yapıyor.
Kasparov Satranç Vakfı
Garry Kasparov, 2002 yılında kurduğu “Kasparov Satranç Vakfı” ile gençler arasındaki satranç farkındalığını artırmayı hedeflemiş ve gençleri satranca teşvik etmiştir. Vakıf, satrancın eğitici ve eğlendirici özelliklerine vurgu yaparak, dünya çapındaki satranç etkinliklerinde de çeşitli programlar düzenlemiş ve satrancın kalıcı bir miras olarak bırakılması için çalışmıştır. Vakıf ayrıca, Afrika ve Latin Amerika’daki çocukların satranç becerilerini geliştirmek için projeler yürütmüştür. Kasparov Satranç Vakfı’nın amacı, gençleri satrançla buluşturarak, zihinsel gelişimlerine de katkıda bulunmaktır.
Chess24
Kasparov, son yıllarda satranç dünyasında hala aktif bir şekilde yer almaktadır. Özellikle, satranç platformu Chess24’teki çalışmaları sayesinde, bu spor dalında kendisine ayrı bir yer edinmiştir. Kasparov, platformda günümüz oyuncularının oyunlarını yorumlamakta ve analiz etmektedir. Ayrıca, satranç tutkunlarına dersler vermektedir.
Chess24, aynı zamanda Kasparov’un satranç tarihi üzerine söyleşiler yapması için de bir platform sunmaktadır. Bu söyleşiler, satranç tarihi üzerine bilgi edinmek isteyen herkes için oldukça faydalıdır.
Chess24’teki çalışmaları sayesinde, Kasparov, satranç dünyasını ve oyuncularını yakından takip etmeye devam etmektedir. Aynı zamanda, bu platform sayesinde satranç topluluğu ile de aktif bir şekilde iletişim kurmaktadır.
