Pompei, Antik Roma İmparatorluğu döneminde İtalya’da önemli bir liman kenti idi. Ne var ki, 79 yılında meydana gelen büyük bir patlama sonucu Vesuv Yanardağı’nın püskürttüğü lavlar şehri yok etmiştir. Ancak, yıllar içinde Pompei’nin kalıntıları ortaya çıkarılmış ve günümüzde hala varlığını sürdürmektedir.
Pompei kalıntıları arasında, Amphitheater, Termopolium ve Basilica gibi önemli yapılar yer almaktadır. Amphitheater, özellikle Roma İmparatorluğu döneminde popüler olan gladyatör oyunlarına ev sahipliği yapmıştır. Amphitheater harabeleri arasında, kıvrımlı oturma bölümleri dikkat çekicidir. Termopolium, kentin sokaklarında bulunan açık tezgahlar olarak bilinir ve Roma dönemi fast-food’una benzer atıştırmalıklara ev sahipliği yapmıştır. Basilica ise, hukuk işlerini yürütmek için kullanılan büyük bir yapıdır.
Pompei kalıntılarına yönelik arkeolojik çalışmalar, 18. yüzyılda başlamıştır. Kalıntılar, günümüzde UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almıştır. Pompei’nin kalıntıları, tarihe meraklı turistler için popüler bir ziyaret yeri olmaya devam etmektedir.
Pompei Hakkında Genel Bilgi
Pompei Antik Kenti, Roma İmparatorluğu’nun güçlü şehirlerinden biriydi ve günümüzde İtalya’da Napoli yakınlarında bulunmaktadır. Pompei, MÖ 8. yüzyılda Samnitler tarafından kuruldu ve zamanla Roma Cumhuriyeti’nin bir parçası haline geldi. Kent, MS 79 yılında Vesuv Yanardağı’nın patlaması sonucu yok edildi. Ancak Pompei, kalıntıları sayesinde halen ziyaret edilebilen ve Roma dönemi tarihi hakkında önemli bilgiler sunan bir arkeolojik alan hâline geldi.
Kentin konumu, Napoli’ye yakınlığı ve ticarete elverişli doğal limanı nedeniyle Pompei, Antik Roma’nın en önemli yerleşimlerinden biriydi. Kentte yaşayanlar, tarım, zanaat ve ticaret alanlarında faaliyet gösteriyorlardı. Pompei, MS 62 yılında yaşanan bileşik depremlerle de zarar gördü.
Pompei Antik Kenti’nin tarihçesi, MÖ 2. yüzyıla kadar uzanmaktadır ve zengin arkeolojik kalıntıları sayesinde Antik Roma medeniyeti hakkında bilgi vermektedir. Pompei’de yaşanan birçok olay arasında Romalı işgalcilere karşı isyan ve Spartacus savaşı yer almaktadır. Ancak bilinen en büyük olay, MS 79 yılında yaşanan Vesuv Yanardağı’nın patlaması ve Pompei’yi yok etmesidir.
Pompei’nin İnşaatı ve Yapıları
Pompei antik kenti Roma İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş önemli bir yerleşim yeridir. Bu kentte, Roma İmparatorluğu’nun en önemli yapılarından bazıları bulunmaktadır. Bu yapılar arasında Amphitheater, Termopolium ve Basilica gibi önemli yapılar bulunmaktadır. Amphitheater, Pompei’nin en büyük yapılarından biridir ve yarım daire şeklinde yapılmıştır. Bu yapı, gladyatör oyunları, hayvan avları ve diğer gösteriler için kullanılmıştır. Termopolium yapıları, Pompei’de yer alan popüler restoranlardır. Bu yapılar, yemeklerin hazırlandığı yerler ve aynı zamanda yolcuların durup dinlenebileceği yerlerdi. Basilica ise Pompei’nin en büyük merkeziydi ve ticari faaliyetler ve hukuki işlemler gerçekleştirildiği yerdi. Pompei antik kenti tarih boyunca birçok kez deprem ve volkanik patlamalara şahit olmuştur ve bu yapıların birçoğu bu nedenlerden dolayı hasar görmüştür.
Amphitheater
Pompei’deki Amphitheater, antik Roma döneminde gladyatör dövüşleri ve diğer gösteriler için yapılmıştır. Yaklaşık 20 bin kişilik bir kapasiteye sahiptir ve iki katlı oturma düzeni bulunmaktadır. Amphitheater’ın altında, hayvanları ve gladyatörleri oyun alanına taşımak için kullanılan tüneller bulunmaktadır. Savaşçıların ve hayvanların kapıları, oyun sırasında açılarak alanda ortaya çıkarılmaktadır. Yakın zamanda yapılan arkeolojik çalışmalarda, Amphitheater’ın yapımında kullanılan malzemeler arasında volkanik kül ve lav da dahil olmak üzere çeşitli malzemelerin kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır. Bu, sonradan olan büyük felaketin Pompei sakinlerinin hayatlarını nasıl etkilediği konusunda bir ipucu vermektedir.
Amphitheater Oyunları
Pompei’de bulunan Amphitheater, antik Roma döneminde popüler bir eğlence mekanıydı. Amphitheater’da gerçekleştirilen oyunlar, sirk gösterileri, gladyatör dövüşleri ve hatta deniz savaşlarıydı. Gladyatör dövüşleri, özellikle Roma İmparatorluğu döneminde oldukça popülerdi. Gladyatörler, genellikle kölelerden veya mahkumlardan seçilirdi ve dövüşler son derece kanlı ve ölümcül olurdu.
Amphitheater aynı zamanda Pompei halkı için bir buluşma noktasıydı ve sadece eğlence için değil, aynı zamanda politik mitingler için de kullanılırdı. Pompei’nin sosyal hayatında önemli bir yer tutan Amphitheater, antik Roma’nın kültürünü yansıtan önemli bir yapıdır.
Amphitheater’ın Kıvrımları
Amphitheater, Pompii’de en çok ziyaret edilen yapılar arasında yer alıyor. Amphitheater’ın oturma bölümleri, diğer amfiteatrlere göre daha kıvrımlıdır. Bu özellik, etkinliklerin daha rahat bir şekilde izlenmesini sağlar. İnsanların oturarak etkinliği izlemesi için tasarlanan bu bölümler, konforlu bir seyir deneyimi sunar. Amphitheater’da gerçekleştirilen oyunlar, gladyatör dövüşleri, vahşi hayvan gösterileri ve tekne dövüşleri gibi çeşitlilik gösterir. Bu oyunlar, ziyaretçilerin Pompeii’de antik Roma dönemine ait hissetmelerini sağlar. Kıvrımlı oturma bölümleri, ziyaretçilerin tarihi oyunları daha iyi bir açıdan izlemelerine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.
Termopolium
Termopoliumlar, Pompei kentinde popüler yiyecek satış yerleri olarak hizmet veren sokak satıcıları olarak tanımlanabilir. Termopoliumlar, ziyaretçilere atıştırmalıklar, şaraplar ve diğer sıcak ve soğuk içecekler sunarak, Pompei’nin günlük hayatında oldukça önemli bir yere sahipti. Pompei’deki birçok Termopolium, açık alanlarda veya sokaklarda açılan küçük dükkanlardı. Ürünler, tezgâhların üzerinde sergilenmişti ve halkın kolayca alışveriş yapabilmesi için fiyatlar da yüksek sesle dile getirilirdi. Termopoliumlar, Pompei kentinin ticari hayatında önemli bir yere sahipti ve bugün hala ziyaret edilebilen birkaç Termopolium var.
Basilica
Pompei’deki Basilica, kayıtlara göre bir adalet sarayı ve ticaret merkezi olarak kullanılıyordu. Mozaik zeminli ve tavanı ahşaptan yapılmış bir oditoryumda, mahkeme davaları ve resmi toplantılar düzenlenirdi. Basilica, yaklaşık 67 metre uzunluğunda ve 21 metre genişliğindeydi. İçerisinde çeşitli işletmeler için düzenlenmiş tezgahlar bulunurdu. Bu tezgahlarda, seramikler, takılar ve yiyecekler satılırdı.
- Basilica’nın ortasında, kaybedilmiş olan bronz heykeli ile bir çeşme vardı.
- Basilica’da bulunan koridorlardan birinde, dönemin en önemli kişilerinden biri olan faizci olarak bilinen Eumachia’nın adının yazılı olduğu bir sunak bulundu.
- Basilica, şehrin en önemli ticaret merkezlerinden biriydi ve Roma İmparatorluğu’nun batısındaki en büyük Basilicalardan biriydi.
Basilica, Pompei’nin en iyi korunmuş ve en görkemli binalarından biridir. Ziyaretçiler, antik Roma’nın en iyi örneklerinden biri olan ve yüzlerce yıl önce inşa edilen bu muhteşem yapıyı keşfedebilir ve tarihin derinliklerinde bir yolculuğa çıkabilirler.
Pompei’nin Yıkımı ve Keşfi
Pompei, M.S. 79 yılında Vesuv Yanardağı’nın patlaması sonucu tamamen yok oldu. Patlama sonrası kentin üzerini örten küller, Pompei’nin korunmasına yardımcı oldu. Yıllar boyunca, kentin kalıntıları gömülmüş halde kaldı ve unutuldu. Ancak 18. yüzyılda yeniden keşfedildi ve arkeolojik çalışmalar başladı.
Arkeologların yaptığı kazılar sonucu, Pompei’deki yaşamın detaylı bir şekilde ortaya çıktı. Kentteki evler, kiliseler, hamamlar ve tiyatroların kalıntıları gün yüzüne çıkarıldı. Bu sayede, Pompei’nin antik Roma döneminde nasıl bir yer olduğu hakkında sağlam bir fikir edinildi.
Vesuv Yanardağı’nın patlaması sonrası Pompei, Roma İmparatorluğu’nun en önemli şehirlerinden biri olan Napoli’nin tarihi sürecinde kayboldu. Ancak, 1700’lü yıllarda yeniden keşfedildi ve bugün hala dünyanın en önemli arkeolojik sit alanlarından biri olarak kabul ediliyor.
Vesuv Yanardağı’nın Patlaması
Pompei’nin yok oluşu, MS 79 yılında Vesuv Yanardağı’nın patlaması sonucu gerçekleşti. Patlama sonucu yaklaşık 20 bin kişi hayatını kaybetti ve Pompei şehri lavlar altında kalarak gömüldü. Yanardağın patlaması, Pompei’de yoğun bir kül yağmuruna neden oldu ve lavların şehre ulaşması sadece 24 saat sürdü. Yıkımın ardından Pompei, günümüzde arkeologlar tarafından keşfedilene kadar unutuldu. Patlama sonrası kalan kalıntılar hem arkeolojik hem de turistik anlamda büyük değer taşır.
Vesuv Yanardağı, patladıktan sonra Pompei’nin yanı sıra Herculaneum ve Stabiae gibi diğer bölümleri de etkiledi. Patlama sonucu Pompei şehrini gören Pliny the Elder, bu doğa olayının şiddetini ve dehşetini anlatan harika bir mektup bıraktı. Patlama sonrası, Pompei şehri yüzyıllar boyunca unutuldu ve lavlar altında kalan kalıntılar ancak 18. yüzyılda yeniden keşfedildi.
Pompei’nin Keşfi
Pompei, yıllar boyunca unutulmaya yüz tutan bir antik kentti. Ancak 18. yüzyıl başlarındaki bir kazı çalışması sayesinde, uzun yıllar boyu toprağın altında kalmasına rağmen, Pompei keşfedilmiş oldu. Kaza, 1748 yılında İtalya kralı II. Charles, Napoli kraliyet ailesinden bir arkeolog olan Rocco de Alcubierre’i Pompei’ye gönderdi. Bu keşif, 1738 yılında Herculaneum ve Stabiae’nin keşfedilmesiyle sonuçlanan büyük bir arkeolojik hamlenin bir parçasıydı.
İlk bulguların elde edilmesinden sonra, Pompei’nin kazı çalışmaları yavaş yavaş devam etti ve 1863’te Pompei Antik Kenti’nin resmi bir arkeolojik alan olarak tanındı. Kentteki restorasyon çalışmaları, bugüne kadar devam etmektedir.
1944’te, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle şiddetli bir bombardımanın ardından, Pompei’nin birçok bölgesi yeniden keşfedildi. Aralıklı olarak yapılan çalışmalar, kalıntıları imha eden doğal faktörler ve insan aktiviteleri nedeniyle devam etmektedir.
Pompei’deki kazı çalışmaları, antik mimari, günlük yaşama dair ipuçları ve toplumsal değişimler gibi pek çok alanda önemli bilgiler sunmaktadır. Pompei, hala bir antik kent olarak kabul edilmekle birlikte, yeniden keşfi sayesinde kültür tarihi yazımında önemli bir yere sahiptir.
